Data Storytelling – Phương pháp kể chuyện bằng dữ liệu

Trong thời đại kỷ nguyên số hóa, Data Storytelling là một khái niệm được rất nhiều người quan tâm. Thực chất chúng ta tiếp xúc với rất nhiều ứng dụng của Data Storytelling trong cuộc sống hằng ngày nhưng chúng ta không nhận ra. Vậy Data Storytelling là gì? Tại sao kỹ thuật này lại quan trọng? Tất cả sẽ được VTC Academy Plus giải đáp ngay trong bài viết sau.

Data Storytelling là gì?

Data Storytelling (kể chuyện thông qua dữ liệu) là quá trình chuyển đổi các phân tích dữ liệu thành câu chuyện giúp người nghe dễ dàng hình dung được các thông tin. Đơn giản hơn bạn có thể hiểu Data Storytelling là sự kết hợp giữa Data (dữ liệu) và Storytelling (kể chuyện). Tức là ta đem những con số, ký hiệu, chữ viết,… vào một câu chuyện có mở đầu, cao trào, kết thúc. Tất cả dữ liệu trở nên có ý nghĩa và tự nó sẽ có khả năng truyền đạt thông tin đến người xem một cách hiệu quả.

Data Storytelling là sự giao thoa giữa 3 yếu tố:

• Data (dữ liệu)
• Narrative (cốt truyện)
• Data Visualization (trực quan hóa dữ liệu)

Để hiểu hơn về Data Storytelling cũng như những ứng dụng thực tế của nó, phần tiếp theo VTC Academy Plus sẽ cung cấp một số ví dụ nổi bật về Data Storytelling.

Một số ví dụ về Data Storytelling

UBER

UBER đã sử dụng Data Storytelling để giao tiếp hằng năm cùng với khách hàng của mình. Thay vì chỉ gửi một email tổng kết lại số tiền hằng năm khách hàng chi cho các dịch vụ của UBER, thì họ đã chuyển sang hình thức kể chuyện để khách hàng nhận thấy những giá trị mà UBER mang lại. UBER sẽ gửi một email có nội dung bao gồm các các số liệu thống kê được cá nhân hóa và trình bày trực quan giúp khách hàng vừa nhìn vào đã có thể nhận thấy UBER đã ảnh hưởng cuộc sống của họ như thế nào.

Spotify

Cũng giống như UBER, Spotify cũng gây ấn tượng với người dùng bằng cách kể chuyện thông qua dữ liệu. Vào cuối năm người dùng sẽ nhận được Spotify Wrapped (một chiến dịch marketing của Spotify năm 2022) cho phép người dùng xem các dữ liệu tổng hợp về hoạt động của họ trên nền tảng. Thay vì chỉ là một email đơn giản cảm ơn vì đã sử dụng dịch vụ thì cách kể chuyện này còn cho người dùng biết được những giá trị mà Spotify đã mang lại.

Spotify Wrapped

Không chỉ quan tâm đến những người nghe nhạc mà Spotify còn quan tâm đến những nghệ sĩ có hoạt động trên nền tảng này. Các nghệ sĩ sẽ nhận được báo cáo số liệu về hành vi người tiêu dùng kèm theo các giải thích ý nghĩa cụ thể. Đồng thời, Spotify cũng đưa ra nhiều tips giúp nghệ sĩ có thể gia tăng lượng người hâm mộ và đưa âm nhạc của họ đến gần hơn với nhiều người nghe.

Tại sao Data storytelling cần thiết?

Bước vào kỷ nguyên của công nghệ số, việc tìm kiếm và thu thập dữ liệu không còn là vấn đề khó khăn vì đã có rất nhiều công nghệ hỗ trợ. Cái khó đã dần chuyển sang việc phân tích, thấu hiểu và truyền đạt lượng dữ liệu lớn. Data Storytelling chính là kỹ thuật giúp ta giải quyết khó khăn này.

Một số lợi ích tuyệt vời mà Data Storytelling mang lại:

Làm cho dữ liệu trở nên hấp dẫn và giúp người nghe dễ dàng ghi nhớ

Câu chuyện luôn làm cho thông tin trở nên dễ hiểu, dễ nhớ và hấp dẫn hơn đối với người nghe kể cả những người không có quá nhiều hiểu biết về thông tin được chia sẻ. Minh chứng cho điều này, chúng ta có thể thấy chuỗi video về giáo dục TED Talks luôn thành công nhờ vào sức mạnh của nghệ thuật kể chuyện. Các câu chuyện chiếm ít nhất 65% nội dung của các bài thuyết trình, đó là lý do chuỗi video này được nhiều người theo dõi.

Kênh Youtube của TED

Khai thác triệt để dữ liệu có được

Thông tin luôn là tài sản quý giá nhất của doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp không sử dụng kỹ thuật Data Storytelling, có thể những thông tin quan trọng sẽ bị bỏ lỡ hoặc bị hiểu nhầm. Với các công ty lớn, đầu tư đáng kể vào khoa học dữ liệu, việc mất đi những thông tin có giá trị sẽ là một thất thoát lớn.

(Nguồn: Internet)

Đồ thị, biểu đồ có thể giúp chúng ta hình dung được những gì đang diễn ra, nhưng chỉ cần ta thêm một câu chuyện xung quanh những thông tin đó thì người nghe sẽ biết thêm nhiều thông tin hơn. Ví dụ người nghe có thể biết được lý do vì sao có được xu hướng này hay là vì sao doanh nghiệp nên đi theo xu hướng đó,…

Giúp ra quyết định nhanh chóng

Cách kể chuyện thông qua dữ liệu sẽ giúp việc trình bày ý tưởng, để xuất có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn. Mặc dù có thể sẽ mất nhiều thời gian trong việc chuẩn bị một cốt truyện rõ ràng về dữ liệu nhưng nó sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm thời gian, đưa ra quyết định nhanh chóng, chính xác. Nhờ đó mà các nhà quản trị có thể đưa ra nhiều kế hoạch hành động bắt kịp xu hướng thị trường.

Tăng sự tương tác trong tổ chức

Trong doanh nghiệp không phải ai cũng có kỹ năng chuyên sâu trong việc phân tích dữ liệu. Vì vậy kỹ thuật Data Storytelling sẽ giúp cho các chuyên gia dữ liệu có thể giao tiếp hiệu quả hơn với các bên liên quan trong tổ chức. Mọi người khi nắm được toàn bộ thông tin về doanh nghiệp sẽ dễ dàng ngồi lại cùng nhau tìm ra các hướng giải quyết vấn đề nhanh chóng.

Khi bước vào một công việc mới, bạn sẽ cần một quy trình hướng dẫn rõ ràng, khoa học. Phần tiếp theo VTC Academy Plus sẽ mang đến cho bạn một quy trình gồm 04 bước để bạn kể chuyện thông qua dữ liệu sao cho hiệu quả.

Các bước kể chuyện từ dữ liệu

Bước 1: Thấu hiểu người nghe

Đầu tiên bạn cần thấu hiểu được người nghe của mình cũng chính là người sẽ nhận sản phẩm sau quá trình Data Storytelling. Bạn có thể dựa vào công thức 2W – 1 H để hiểu rõ về người nghe:

Who: Người nghe của bạn là ai?

Người nghe ở đây có thể là ban quản trị công ty, trưởng các bộ phận khác trong doanh nghiệp hoặc là đồng nghiệp của bạn. Mỗi nhóm đối tượng người xem khác nhau sẽ cần những thông tin khác nhau vì vậy bạn cần xác định rõ ràng để tránh cung cấp thiếu hoặc sai thông tin mà người nghe cần.

What: Bạn muốn người nghe biết điều gì?

Hãy xây dựng một câu chuyện dữ liệu gắn với người nghe, giải quyết được cái họ cần thông qua cách thức mà họ muốn. Chỉ khi bạn cung cấp đúng cái họ cần thì câu chuyện dữ liệu mới trở nên thu hút với họ. Đồng thời bạn cũng xác định rõ những vấn đề cần phải làm.

How: Bạn sẽ truyền tải thông tin như thế nào qua dữ liệu?

Dữ liệu đến từ nhiều phòng ban khác nhau trong công ty. Do đó, bạn cần xác định được đâu là dữ liệu cần. Dữ liệu sẽ là bằng chứng tạo nên tính thuyết phục cho câu chuyện mà bạn muốn kể.

Bước 2: Phát triển câu chuyện

Cũng giống như kể một câu chuyện thông thường, câu chuyện dữ liệu cũng cần đi qua các giai đoạn:

• Set up: Giai đoạn này bạn cần chỉ ra được bối cảnh, điều gì đang diễn ra
• Raising insight: Là bước tìm ra nguyên nhân khiến dữ liệu có sự thay đổi
• Resolution: Giai đoạn này bạn cần để xuất những phương án để giải quyết các vấn đề được tìm thấy

Freytag’s Pyramid

Bước 3: Xây dựng hình ảnh trực quan

Sau khi đã phác họa được câu chuyện, để tạo nên Data Storytelling hoàn chỉnh bạn cần phải trực quan hóa dữ liệu (Data Visualization). Đây là việc bạn lựa chọn hình thức trình bày sao cho phù hợp với từng dạng dữ liệu. Mỗi dạng biểu đồ sẽ có ưu điểm và chức năng riêng.

Ví dụ, khi muốn so sánh giữa các dữ liệu bạn nên chọn biểu đồ cột. Khi muốn thể hiện tổng quan dữ liệu lớn bạn nên chọn biểu đồ tròn

Ngoài ra, bạn cũng nên chú ý kích thước, màu sắc, bố cục sắp xếp để hướng sự chú ý của mọi người đến thông tin mà bạn mong muốn truyền tài.

Bước 4: Gắn kết và khơi gợi hứng thú cho người nghe

Đây là bước bạn thực hiện thuyết trình báo cáo. Một câu chuyện dữ liệu hiệu quả sẽ bao gồm 3 yếu tố: Tính tập trung, tính tương tác và tính chia sẻ. Bạn có thể chia thành các vấn đề nhỏ, sử dụng các trang trình chiếu riêng tạo nên sự sinh động cho bài thuyết trình. Cốt yếu vẫn là để tạo nên một bài trình chiếu thuyết phục và linh hoạt cho người nghe.

Vậy ai cần kỹ năng Data Storytelling?

Data Storytelling là kỹ năng mà cả Data Analyst và Data Scientist đều cần. Nhưng để nói về “bậc thầy” trong việc kể chuyện thông qua dữ liệu thì đó chính là Data Scientist. Muốn truyền đạt các insight có được từ các kết quả phân tích dữ liệu đến những người ra quyết định thì Data Scientist cần rèn luyện thuần thục kỹ năng Data Storytelling. Để người nghe có thể nắm bắt nhanh chóng các thông tin, Data Scientist cần chuẩn bị một cốt truyện rõ ràng, đồng thời các nội dung báo cáo phải được truyền đạt theo cách mà người nghe có thể hiểu.

Để trở thành Data Scientist bạn cần phải chuẩn bị rất nhiều kỹ năng, trong đó Data Storytelling gần như là kỹ năng bắt buộc các nhà khoa học dữ liệu cần có. Nếu bạn có mong muốn trở thành Data Scientist chuyên nghiệp thì đừng ngần ngại tham gia khóa học trí tuệ nhân tạo tại VTC Academy Plus. Khóa học sẽ cung cấp đầy đủ kiến thức, kỹ năng giúp bạn có thể thành thạo các công cụ Business Intelligence để giải các bài toán phân tích dữ liệu, sau đó thực hiện các báo cáo và đưa ra phương án đề xuất hiệu quả. Đặc biệt bạn cũng được đào tạo kỹ năng Data Storytelling một cách chuyên sâu để có thể tự tin đứng trước ban lãnh đạo trình bày các kết quả mình có được.

Kết luận

Data Storytelling là một cách cực kì hiệu quả để truyền đạt các insight giá trị theo cách thu hút người nghe. Đây cũng là kỹ thuật giúp ban quản trị của doanh nghiệp đưa ra quyết định nhanh chóng và hiệu quả. Nếu bạn có mong muốn tham gia vào lĩnh vực khoa học dữ liệu thì đừng bỏ qua kỹ năng quan trọng này nhé.

Chúc bạn thành công!