Lập trình là gì? Học lập trình có khó không?

Tất cả chúng ta đều biết rằng ngành công nghệ thông tin ngày càng phổ biến trong suốt hơn 3 thập kỷ qua. Ngày nay, nhu cầu tuyển dụng lập trình viên đang tăng lên hàng năm rất nhiều sinh viên muốn theo học lập trình để có được một công việc tại công ty công nghệ mơ ước của họ – Google, Facebook, Microsoft, Apple,…

Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu thuật ngữ lập trình, tầm quan trọng, lịch sử và tương lai của nó. Làm sao để trở thành lập trình viên giỏi và một số tài nguyên tốt nhất để học lập trình.

Lập trình là gì?

Lập trình là quá trình thiết kế và xây dựng một bộ hướng dẫn có thể thực thi để hoàn thành một nhiệm vụ cụ thể trên máy tính và cuối cùng có được kết quả mong muốn. Nó bao gồm các tác vụ khác nhau như phân tích, tạo thuật toán, xác định độ chính xác của chúng và triển khai các thuật toán bằng một ngôn ngữ lập trình đã chọn; Kiểm tra, gỡ lỗi, bảo trì mã nguồn và triển khai các hệ thống xây dựng cũng là một phần của quá trình lập trình.

Đơn giản dễ hiểu có nghĩa là bạn cung cấp cho máy tính một bộ hướng dẫn được viết bằng ngôn ngữ mà máy tính có thể hiểu được.

Giống như con người chúng ta có thể hiểu một số ngôn ngữ như tiếng Anh, tiếng Tây Ban Nha, tiếng Quan Thoại, tiếng Pháp,… Trong trường hợp của máy tính thì sẽ cần đến ngôn ngữ lập trình để chúng có thể hiểu và thực thi các lệnh.

Học lập trình có khó không?

Rất nhiều người hào hứng với việc “học mã”. Họ mong đợi trở thành chuyên gia trong lĩnh vực phát triển mã sau khi kết thúc một vài bài học. Nhưng lập trình nói riêng và công nghệ thông tin nói chung không phải một lĩnh vực “dễ xơi”.

Các chuyên ngành trong lĩnh vực lập trình và nghề nghiệp cụ thể

Công nghệ thông tin là một ngành học rộng lớn, gồm rất nhiều chuyên ngành. Tại Việt Nam hiện nay có 7 chuyên ngành phổ biến sau: Kỹ thuật phần mềm, Khoa học máy tính, Mạng máy tính và truyền thông dữ liệu, Kỹ thuật máy tính, An ninh mạng, Hệ thống thông tin quản lý, Robot và Trí tuệ nhân tạo.

Kỹ thuật phần mềm (Software Engineering)

Kỹ thuật phần mềm là một nhánh của Khoa học máy tính bao gồm việc phát triển và xây dựng phần mềm máy tính và phần mềm ứng dụng. Phần mềm máy tính bao gồm các chương trình tiện ích máy tính và hệ thống hoạt động. Phần mềm ứng dụng bao gồm các chương trình tập trung vào người dùng bao gồm cơ sở dữ liệu, trình duyệt web…

Để trở thành một Kỹ sư phần mềm bạn có kiến thức sâu rộng về ngôn ngữ lập trình, phát triển phần mềm và hệ điều hành máy tính, và họ áp dụng các nguyên tắc kỹ thuật để tạo phần mềm.

Học Kỹ thuật phần mềm và trở thành các Kỹ sư phần mềm, bạn có thể đảm nhiệm các vị trí công việc vô cùng hấp dẫn như:

• Lập trình website
• Chuyên viên phát triển ứng dụng di động
• Chuyên viên Lập trình game
• Kỹ sư phần mềm
• Kỹ sư front-end
• Kỹ sư back-end
• Kỹ sư bảo mật

Khoa học máy tính (Computer Science)

Khoa học máy tính là ngành nghiên cứu máy tính và các hệ thống tính toán, tập trung vào lý thuyết, thiết kế, phát triển và ứng dụng phần mềm và hệ thống phần mềm.

Sinh viên chuyên ngành Khoa học máy tính sẽ tìm hiểu về hoạt động bên trong của máy tính, cũng như phần mềm và ứng dụng bên trong. Là một trong những lĩnh vực có nhu cầu cao nhất hiện nay, khoa học máy tính được phổ biến rộng rãi và có tính cạnh tranh cao.

Một số công việc mà sinh viên ngành Khoa học máy tính có thể đảm nhận:

• Kỹ sư phần cứng
• Lập trình máy tính
• Quản trị cơ sở dữ liệu
• Phân tích hệ thống
• Kiến trúc sư mạng

Mạng máy tính và truyền thông dữ liệu (Data Communication and Computer Network)

Chuyên ngành Mạng máy tính và truyền thông dữ liệu đề cập đến việc trao đổi dữ liệu giữa nguồn và máy thu thông qua hình thức của phương tiện truyền dẫn như cáp dây. Quá trình này liên quan đến một hệ thống liên lạc được tạo thành từ phần cứng và phần mềm.

Mạng dữ liệu và các giải pháp mạng dữ liệu ảnh hưởng đến gần như tất cả các thông tin liên lạc hiện đại ngày nay, chẳng hạn như viễn thông và Internet.

Một số vị trí công việc của chuyên ngành này có thể kể đến như:

• Kỹ sư phần cứng máy tính
• Quản trị cơ sở dữ liệu
• Kỹ thuật viên hỗ trợ CNTT
• Quản trị mạng
• Kỹ sư mạng
• Quản trị hệ thống
• Quản trị viên web

Kỹ thuật máy tính (Computer Engineering)

Kỹ thuật máy tính là ngành học bao gồm khoa học và công nghệ về thiết kế, xây dựng, triển khai và bảo trì các thành phần phần mềm và phần cứng của hệ thống máy tính hiện đại và thiết bị điều khiển bằng máy tính.

Các kỹ sư máy tính sẽ thiết kế, tạo và kiểm tra phần cứng và phần mềm máy tính, phân tích kết quả và cập nhật thiết bị lỗi thời để thiết bị sẵn sàng sử dụng với phần mềm mới. Một số kỹ sư cũng giám sát quá trình sản xuất và phát triển, trong khi những người khác tham gia nhiều hơn vào việc kiểm thử phần mềm.

Dưới đây chỉ là một số công việc mà một người có bằng Kỹ thuật máy tính có thể đi theo:

• Kỹ sư phần cứng máy tính
• Kỹ sư phần mềm
• Kỹ sư điện tử – mạch điện
• Kiến trúc sư mạng máy tính
• Phân tích Hệ thống Máy tính
• Kỹ sư đám mây

An ninh mạng (Cyber Security)

Hoạt động bảo vệ máy tính, máy chủ, thiết bị di động, hệ thống điện tử, mạng và dữ liệu khỏi các cuộc tấn công nguy hiểm là trách nhiệm của An ninh mạng.

Lựa chọn An ninh mạng bạn sẽ có cơ hội việc làm hấp dẫn như trở thành:

• Kỹ sư mạng
• Nhà phân tích bảo mật thông tin
• Nguyên tắc hack
• Kiến trúc sư bảo mật
• Giám đốc An ninh Thông tin (CISO)

Hệ thống thông tin quản lý (Management Information Systems)

Hệ thống thông tin quản lý (MIS) là lĩnh vực nghiên cứu về con người, công nghệ, tổ chức và các mối quan hệ giữa chúng thông qua công nghệ. Nếu bạn quan tâm đến công nghệ và có mong muốn sử dụng công nghệ để cải thiện cuộc sống của mọi người thì chuyên ngành MIS có thể dành cho bạn.

Nghiên cứu chuyên sâu về Hệ thống thông tin quản lý, bạn sẽ làm tại các vị trí công việc như:

• Quản trị hệ thống
• Chuyên gia tối ưu hóa công cụ tìm kiếm
• Quản trị cơ sở dữ liệu
• Chuyên viên phân tích bảo mật thông tin
• Chuyên viên phát triển ứng dụng
• Chuyên viên chiến lược Tiếp thị Tìm kiếm
• Nhà khoa học dữ liệu
• Kỹ sư phần mềm

Robot và Trí tuệ nhân tạo (Robotics & Artificial intelligence)

Tuy “sinh sau đẻ muộn” nhưng ngành Robot và Trí tuệ nhân tạo hiện nay là một trong những lĩnh vực hot với mức lương trong ngành AI khá cao trong khối ngành Công nghệ thông tin. Công nghệ robot liên quan đến việc tạo ra các robot để thực hiện các nhiệm vụ mà không cần can thiệp thêm, trong khi AI là cách các hệ thống mô phỏng tâm trí con người để đưa ra quyết định và học hỏi.

Hiện nay có nhiều trường Đại học, Cao đẳng trong nước đã có đào tạo ngành trí tuệ nhân tạo. Các trường đào tạo trí tuệ nhân tạo này tập trung nhiều vào lộ trình cũng như định hướng cho học viên rất rõ khi còn đang học . Một số nội dung trọng tâm của sinh viên chuyên ngành Robot và AI sẽ học bao gồm Học máy, nhận thức và ngôn ngữ, tương tác giữa con người với AI và ra quyết định.

Trí tuệ nhân tạo ngày càng trở nên nổi bật trong cuộc sống hàng ngày, do đó, không có gì ngạc nhiên khi cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực này ngày càng tăng:

• Kỹ sư học máy
• Kỹ sư người máy
• Kỹ sư người máy
• Các nhà khoa học dữ liệu
• Nhà khoa học máy tính
• Kỹ sư phần mềm

Làm thế nào để trở thành lập trình viên chuyên nghiệp?

Quyết định chuyên ngành bạn quan tâm

Khi xem xét làm thế nào để trở thành một lập trình viên, bước đầu tiên bạn nên xác định định hướng cho con đường sự nghiệp của mình. Hãy suy nghĩ về lý do tại sao bạn muốn trở thành một lập trình viên – bạn muốn tiến xa đến đâu? Bạn muốn làm gì hoặc đạt được điều gì? Sau đó xác định bản thân mình phù hợp với chuyên ngành nào nhất.

Xác định các ngôn ngữ lập trình bạn sẽ cần tập trung

Bạn sẽ không thể thuần thục tất cả mọi ngôn ngữ lập trình – đó là lý do bạn cần học tập trung 1-2 ngôn ngữ phù hợp với mục tiêu nghề nghiệp của mình.

Xác định trọng tâm lĩnh vực bạn muốn phát triển sẽ giúp bạn tìm ra ngôn ngữ và chương trình nào cần ưu tiên trong quá trình đào tạo.

Bắt đầu các dự án của riêng bạn

Làm việc trên các dự án đặc biệt quan trọng đối với những người có định hướng ngành lập trình.

Bạn có thể thử bắt đầu với các dự án nhỏ trong quá trình học tập, ví dụ như:

• Xây dựng trang web của riêng bạn
• Phát triển một ứng dụng di động đơn giản, chẳng hạn như ứng dụng thời tiết
• Tạo lại một trong những ứng dụng yêu thích của bạn với các nâng cấp và sửa đổi mong muốn của bạn

Tìm kiếm một chương trình học phù hợp

Nếu bạn là một người tham vọng muốn chinh phục hành trình trở thành một lập trình viên “đắt giá” với mọi doanh nghiệp thì bạn nên lập kế hoạch học tập ngay từ bây giờ.

Sức hút của ngành công nghệ thông tin đã thúc đẩy một số lượng lớn sinh viên theo học các chuyên ngành liên quan. Một chương trình đào tạo mang lại trải nghiệm học tập linh hoạt và cơ hội tham gia vào các dự án lớn sẽ là “điểm sáng” trong hồ sơ năng lực của bạn khi tốt nghiệp.

Chương trình liên thông quốc tế VTC Academy Plus khối ngành Công nghệ thông tin trong 2,5 năm sẽ tập trung vào việc phát triển kiến thức chuyên môn trong các hệ thống thiết kế, phát triển và kiểm thử phần mềm, đồng thời áp dụng các kỹ năng của bạn vào các phát triển ứng dụng phần mềm quy mô lớn. Sau khi hoàn thành chương trình trong nước, học viên VTC Academy Plus có thể lựa chọn chương trình du học liên thông tại các trường đối tác quốc tế (Pháp, Canada, Anh quốc, Singapore…)

Lập trình thật sự là một công việc thú vị và tiềm năng phát triển mạnh mẽ. Nếu bạn có đam mê với lĩnh vực này thì hãy bắt đầu xây dựng lộ trình học hiệu quả. Hy vọng thông qua bài viết này, đã giúp cho bạn có cái nhìn tổng quan lập trình là gì, làm sao để trở thành một lập trình viên giỏi và nắm bắt những cơ hội nghề nghiệp trong tương lai của thời đại số 4.0.