Ngôn ngữ lập trình là gì? Top 10 ngôn ngữ lập trình mà bạn nên học trong năm 2022

Ngày đăng 06/05/2022

Chúng ta hẳn đã biết nhiều tỷ phú nổi tiếng trên thế giới như Steve Job, Elon Musk, Bill Gate, Sundar Pichai, Timothy Cook,… đều có xuất phát điểm là những lập trình viên. Công nghệ thông tin đang hiện nay là một ngành hot không chỉ ở Việt Nam mà còn trên thế giới. Để theo đuổi và thành công trong lĩnh vực này, bạn cần trang bị cho mình kiến thức công nghệ và kỹ thuật, đặc biệt là sự hiểu biết về nhiều ngôn ngữ lập trình khác nhau. Có bao nhiêu ngôn ngữ lập trình? Ngôn ngữ lập trình được chia thành mấy loại? Và ngôn ngữ lập trình dùng để làm gì?

Nếu bạn đặt mục tiêu trở thành một kỹ sư phần mềm “đắt giá” nhất Kỷ nguyên số thì đây chính là Top 10 ngôn ngữ lập trình mà bạn nên học trong năm 2022.

Ngôn ngữ lập trình là gì?

Khi mới tiếp xúc với nghề lập trình, rất nhiều người đều đặt câu hỏi: “Ngôn ngữ lập trình là gì? Ngôn ngữ lập trình dùng để làm gì? Tại sao cần có ngôn ngữ lập trình?”

Tương tự như việc con người cần ngôn ngữ để giao tiếp với nhau hằng ngày, lập trình viên cũng cần một phương tiện để giao tiếp với máy tính – Đó là lý do ngôn ngữ lập trình ra đời.

Ngôn ngữ lập trình là một ngôn ngữ máy tính mà các lập trình viên sử dụng để phát triển các chương trình phần mềm, các tập lệnh hoặc bộ hướng dẫn để máy tính thực thi.

“Ngôn ngữ lập trình là một từ vựng và tập hợp các quy tắc ngữ pháp để hướng dẫn một máy tính hoặc thiết bị máy tính thực hiện các tác vụ cụ thể.” – Theo Webopedia.

Các ngôn ngữ lập trình sử dụng cú pháp mã hóa để tạo ra các chương trình phần mềm sau đó thực hiện các tác vụ cụ thể. Mã hóa cú pháp là khái niệm cung cấp các tập hợp từ cụ thể theo thứ tự cụ thể để máy tính thực hiện những gì con người yêu cầu. Cú pháp mã hóa là cơ sở cho tất cả các ngôn ngữ lập trình.

Các loại ngôn ngữ lập trình

Có bao giờ bạn thắc mắc – Có mấy loại ngôn ngữ lập trình hay chưa?

Câu trả lời có thể sẽ làm bạn ngạc nhiên đấy!

Theo Wikipedia, có khoảng 700 ngôn ngữ lập trình khác nhau trong suốt lịch sử phát triển của công nghệ thông tin. Nhưng giống như ngôn ngữ loài người, sẽ có một số ngôn ngữ thông dụng và được biết đến nhiều hơn những ngôn ngữ khác.

Ngôn ngữ lập trình được chia thành ba (03) loại sau:

Ngôn ngữ lập trình cấp thấp (Low-level Programming Language)

Ngôn ngữ lập trình cấp thấp gần như là “tiếng mẹ đẻ” của máy tính (nhị phân) – được sử dụng để viết các chương trình liên quan cụ thể đến kiến trúc và phần cứng của máy tính.

Trái ngược với ngôn ngữ lập trình cấp cao được sử dụng để phát triển phần mềm, các lập trình viên hiếm khi viết bằng mã máy (mã nhị phân) vì nó rất khó hiểu. Hợp ngữ và ngôn ngữ máy là hai ví dụ về ngôn ngữ lập trình cấp thấp.

Ngôn ngữ máy (Machine Language)

Máy tính chỉ hiểu được ngôn ngữ máy. Ngôn ngữ máy được viết dưới dạng số nhị phân và con người hầu như không thể đọc được, vì vậy, các lập trình viên sử dụng hợp ngữ hoặc một ngôn ngữ lập trình cấp cao để viết các chương trình, sau đó được biên dịch sang ngôn ngữ máy.

Hợp ngữ (Assembly Language/ ASM)

Hợp ngữ cũng là một loại ngôn ngữ lập trình cấp thấp nhưng là “cấp trên” của ngôn ngữ máy. Nó giúp hiểu ngôn ngữ lập trình sang mã máy. Trong máy tính, có một chương trình dịch giúp chuyển đổi hợp ngữ thành ngôn ngữ máy. Do đó, người ta có thể viết “thêm tiền, tổng cộng” thay vì “0110101100101000” cho một hướng dẫn thêm hai số.

Ngôn ngữ lập trình cấp trung bình (Intermediate-level Programming Language)

Ngôn ngữ cấp trung bình (ngôn ngữ lập trình trung gian) được trình biên dịch sử dụng như một bước ở giữa khi dịch một chương trình máy tính sang mã máy.

Ưu điểm của ngôn ngữ lập trình cấp trung bình là nó hỗ trợ các tính năng của lập trình cấp cao, là ngôn ngữ thân thiện với người dùng và có liên quan chặt chẽ với ngôn ngữ máy và ngôn ngữ con người.

Ví dụ: C, C++,…

Ngôn ngữ lập trình cấp cao (High-level Programming Language)

Ngôn ngữ lập trình cấp cao cho phép lập trình viên viết hướng dẫn bằng ngôn ngữ dễ hiểu hơn ngôn ngữ cấp thấp.

Ưu điểm của nó là dễ đọc, viết và bảo trì. Các ngôn ngữ lập trình cấp cao đầu tiên được thiết kế vào những năm 1950, bây giờ có hàng tá ngôn ngữ như vậy có sẵn như BASIC, COBOL, C, C ++, FORTRAN, LISP, PASCAL,… Trình biên dịch hoặc trình thông dịch được sử dụng để chuyển đổi ngôn ngữ cấp cao sang ngôn ngữ máy.

Ngôn ngữ lập trình cấp cao bao gồm Python, Java, JavaScript, PHP, C #, C ++, Objective C, Cobol, Perl, PASCAL, LISP, FORTRAN và ngôn ngữ lập trình Swift.

Ngôn ngữ lập trình hướng thủ tục (Procedure Oriented Processing/ POP)

Ngôn ngữ lập trình hướng thủ tục (còn gọi là lập trình mệnh lệnh) sử dụng một danh sách các hướng dẫn để cho máy tính biết phải làm gì theo từng bước.

Nếu bạn muốn máy tính thực hiện điều gì đó, bạn nên cung cấp hướng dẫn từng bước về cách thực hiện cho máy tính. Do đó, không có gì ngạc nhiên khi hầu hết các ngôn ngữ lập trình ban đầu đều là thủ tục.

Ví dụ: C, FORTRAN, Basic, Pascal,…

Ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng (Object Oriented Processing/ OOP)

Ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng là một mô hình phổ biến trong khoa học máy tính – cho phép các lập trình viên tạo ra các hệ thống phức tạp hơn bằng cách xây dựng trên mã đã có trước đó, giúp người khác hiểu và làm việc với chương trình mới dễ dàng hơn.

Lập trình hướng đối tượng kết hợp một nhóm các thuộc tính dữ liệu với các hàm hoặc phương thức thành một đơn vị được gọi là “đối tượng”. Các ngôn ngữ hướng đối tượng dựa trên lớp, có nghĩa là một lớp xác định các thuộc tính và chức năng dữ liệu như một bản thiết kế để tạo các đối tượng, là các thể hiện của lớp.

Ví dụ: C++, Java, Python, C#,…

Ngôn ngữ tự nhiên (Natural Language Processing/ NLP)

Xử lý ngôn ngữ tự nhiên đề cập đến nhánh của Khoa học Máy tính, cụ thể hơn là nhánh của Trí tuệ nhân tạo/ AI – liên quan đến việc cung cấp cho máy tính khả năng hiểu văn bản và lời nói theo cách giống như con người có thể.

NLP sử dụng AI và Máy học(Machine Learning), cùng với ngôn ngữ học tính toán để xử lý dữ liệu văn bản và giọng nói, suy ra ý nghĩa, tìm ra ý định và tình cảm, đồng thời hình thành phản hồi.

Top 10 ngôn ngữ lập trình mà bạn nên học trong năm 2022

nên học ngôn ngữ lập trình nào

Sự phổ biến của một ngôn ngữ lập trình làm tăng nhu cầu về các lập trình viên thông thạo với mức thu nhập hấp dẫn.

>>> Bài viết liên quan: Mức lương của lập trình viên

Với một người mới bắt đầu, bạn nên chọn học ngôn ngữ lập trình nào? Dưới đây là một số ngôn ngữ lập trình được sử dụng rộng rãi nhất có thể giúp bạn tìm được một công việc được trả lương cao.

Python

Python là một trong những ngôn ngữ lập trình thân thiện với người dùng được sử dụng rộng rãi nhất. Nó là một ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở và dễ học được phát triển vào những năm 1990. Nó chủ yếu được sử dụng trong Học máy, Trí tuệ nhân tạo, Dữ liệu lớn, các ứng dụng máy tính để bàn dựa trên GUI và Người máy.

Thuận lợi:

Dễ đọc, dễ hiểu và dễ viết.
Nó tích hợp với các ngôn ngữ lập trình khác như C, C ++ và Java.
Python thực thi mã theo từng dòng, vì vậy lập trình viên có thể dễ dàng tìm thấy lỗi xảy ra trong mã.
Python độc lập với nền tảng có nghĩa là bạn có thể viết mã một lần và chạy nó ở bất cứ đâu.

Nhược điểm:

Python không thích hợp để phát triển các ứng dụng và trò chơi di động.
Python hoạt động với trình thông dịch. Đó là lý do tại sao nó chậm hơn so với các ngôn ngữ lập trình khác như C và C ++.

Java

Java là một ngôn ngữ lập trình và nền tảng máy tính được phát hành lần đầu tiên bởi Sun Microsystems vào năm 1995, hiện thuộc sở hữu của Oracle. Java chủ yếu được sử dụng để phát triển các ứng dụng ngân hàng, bán lẻ, công nghệ thông tin, android, dữ liệu lớn, cộng đồng nghiên cứu, web và máy tính để bàn.

Thuận lợi:

Java rất dễ viết, biên dịch, học và gỡ lỗi so với các ngôn ngữ lập trình khác.
Nó cung cấp khả năng chạy cùng một chương trình trên các nền tảng khác nhau.
Nó là một ngôn ngữ lập trình được bảo mật cao vì trong java, không có khái niệm về con trỏ rõ ràng.
Nó có khả năng thực hiện nhiều nhiệm vụ cùng một lúc.

Nhược điểm:

Java tiêu tốn nhiều bộ nhớ hơn và chậm hơn so với các ngôn ngữ lập trình khác như C hoặc C ++.
Nó không cung cấp một phương tiện dự phòng.

C

C được Dennis M Ritchie phát triển vào năm 1972, là một ngôn ngữ lập trình máy tính thông dụng, đơn giản và linh hoạt. C là sự kết hợp của cả ngôn ngữ lập trình cấp thấp cũng như ngôn ngữ lập trình cấp cao. Nó được sử dụng để thiết kế các ứng dụng như Trình soạn thảo văn bản, Trình biên dịch, Thiết bị mạng và nhiều ứng dụng khác.

Thuận lợi:

C là ngôn ngữ lập trình dễ học nhất.
Đây là ngôn ngữ lập trình nhanh, hiệu quả, di động, dễ mở rộng, mạnh mẽ và linh hoạt.
Nó được sử dụng để thực hiện các phép tính và hoạt động phức tạp như MATLAB.
Nó cung cấp cấp phát bộ nhớ động để cấp phát bộ nhớ tại thời điểm chạy.

Nhược điểm:

Trong ngôn ngữ lập trình C, rất khó tìm ra lỗi.
C không hỗ trợ các khái niệm về hàm tạo, hàm hủy, tính trừu tượng, tính đa hình, tính đóng gói và không gian tên như OOP.

C ++

C ++ là một trong hàng nghìn ngôn ngữ lập trình mà chúng ta sử dụng để phát triển phần mềm. Ngôn ngữ lập trình C ++ được phát triển bởi Bjarne Stroustrup vào năm 1980. Nó tương tự như ngôn ngữ lập trình C nhưng cũng bao gồm một số tính năng bổ sung như xử lý ngoại lệ, lập trình hướng đối tượng, kiểm tra kiểu,…

Thuận lợi:

C ++ là một ngôn ngữ lập trình có cấu trúc đơn giản và di động.
Nó hỗ trợ các tính năng OOP như Trừu tượng hóa, Kế thừa, Đóng gói.
Nó cung cấp tính trừu tượng cấp cao và hữu ích cho ngôn ngữ lập trình cấp thấp và hiệu quả hơn cho mục đích chung.
C ++ tương thích hơn với ngôn ngữ C.

Nhược điểm:

Ngôn ngữ lập trình C ++ không được bảo mật so với các ngôn ngữ lập trình khác như Java hoặc Python.
C ++ không thể hỗ trợ thu gom rác.
Rất khó để gỡ lỗi các ứng dụng web lớn cũng như phức tạp.

C#

C# là một ngôn ngữ lập trình hiện đại, đa năng và hướng đối tượng được sử dụng với các dịch vụ Web dựa trên XML trên nền tảng .NET. Nó chủ yếu được thiết kế để cải thiện năng suất trong các ứng dụng web. Sẽ dễ học hơn đối với những người dùng có đủ kiến thức về các ngôn ngữ lập trình phổ biến như C, C ++ hoặc Java.

Thuận lợi:

C# là ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở hiện đại, an toàn, dễ sử dụng, nhanh chóng và dễ dàng tích hợp với Windows.
Khả năng duy trì của C# (C sharp) thấp hơn so với ngôn ngữ lập trình C ++.
C# bao gồm một phương tiện sao lưu bộ nhớ mạnh mẽ. Đó là lý do tại sao nó tránh được vấn đề rò rỉ bộ nhớ.

Nhược điểm:

C# kém linh hoạt hơn vì nó hoàn toàn dựa trên Microsoft .Net framework.
Trong C#, rất khó để viết, hiểu, gỡ lỗi và duy trì các ứng dụng đa luồng.

JavaScript

JavaScript là một loại ngôn ngữ kịch bản được sử dụng ở cả phía máy khách cũng như phía máy chủ. Nó được phát triển vào những năm 1990 cho trình duyệt web Netscape Navigator. Nó cho phép các lập trình viên thực hiện các tính năng phức tạp để làm cho các trang web trở nên sống động. Nó giúp các lập trình viên tạo các trang web động, máy chủ, ứng dụng di động, đồ họa động, trò chơi, v.v.

Thuận lợi:

JavaScript giúp chúng tôi thêm hành vi và tương tác trên trang web.
Nó có thể được sử dụng để giảm thời gian tải từ máy chủ.
Nó có khả năng tạo các trang web hấp dẫn, năng động và giao diện phong phú.
JavaScript là một ngôn ngữ lập trình đơn giản, linh hoạt và nhẹ.
JavaScript và cú pháp của nó rất dễ hiểu.

Nhược điểm:

JavaScript hoàn toàn dựa trên trình duyệt.
Nó kém an toàn hơn so với các ngôn ngữ lập trình khác.

R

Được phát triển vào năm 1993 bởi Ross Ihaka và Robert Gentleman, lập trình R hiện nay là một trong những ngôn ngữ lập trình phổ biến được sử dụng trong phân tích dữ liệu, nghiên cứu khoa học, thuật toán học máy và tính toán thống kê. R giúp dễ dàng phân tích, trình bày và trực quan hóa dữ liệu.

Thuận lợi:

Lập trình R cung cấp hỗ trợ rộng rãi cho Data Wrangling.
Nó cung cấp một giao diện dễ sử dụng.
Nó chạy trên mọi nền tảng như Windows, Linux và Mac.
Nó là một ngôn ngữ lập trình mã nguồn mở và độc lập với nền tảng.

Nhược điểm:

Lập trình R không hỗ trợ đồ họa 3D.
Nó chậm hơn các ngôn ngữ lập trình khác.

PHP

PHP (Hypertext Preprocessor) là một ngôn ngữ kịch bản phía máy chủ mã nguồn mở, mạnh mẽ, chủ yếu được sử dụng để tạo các trang web tĩnh cũng như động. Nó được phát triển bởi Rasmus Laird vào năm 1994. Bên trong php, chúng ta cũng có thể viết mã HTML, CSS và JavaScript. Để lưu tệp php, phần mở rộng tệp .php được sử dụng.

Thuận lợi:

PHP là một ngôn ngữ lập trình an toàn và dễ sử dụng hơn.
Nó hỗ trợ các thư viện trực tuyến mạnh mẽ.
Nó có thể chạy trên nhiều hệ điều hành khác nhau như Windows, Linux và Mac.
Nó cung cấp khả năng tương thích tuyệt vời với các dịch vụ đám mây.

Nhược điểm;

PHP không có khả năng xử lý một số lượng lớn các ứng dụng và không thích hợp cho các ứng dụng lớn.
Nó là khá khó khăn để duy trì.

Ruby

Ruby là một ngôn ngữ lập trình hướng đối tượng mã nguồn mở, được phát hành vào năm 1993. Nó được sử dụng trong phát triển web front-end và back-end. Nó chủ yếu được thiết kế để viết các tập lệnh CGI (Common Gateway Interface).

Thuận lợi:

Ruby hỗ trợ các công cụ GUI (Giao diện người dùng đồ họa) khác nhau như GTK và OpenGL.
Nó được sử dụng để phát triển cả internet cũng như các ứng dụng mạng nội bộ.
Mã được viết bằng Ruby nhỏ và chứa ít dòng hơn.

Nhược điểm:

Ruby chậm hơn các ngôn ngữ lập trình khác.
Lập trình viên rất khó gỡ lỗi mã được viết bằng Ruby.

Swift

Được Apple phát triển vào năm 2014, Swift được thiết lập để trở thành ngôn ngữ thống trị cho sự phát triển hệ điều hành iOS và hơn thế nữa.

Thuận lợi:

Được hỗ trợ bởi Apple
Khả năng mở rộng tốt hơn cho phép dễ dàng thêm các chức năng vào sản phẩm và / hoặc thu hút thêm các nhà phát triển.
Dễ dàng thêm các tính năng mới.
Cú pháp giống tiếng Anh làm cho nó rất dễ đọc.
Tương tác với Objective-C.
Giúp chia sẻ mã tốt hơn và quá trình phát triển nhanh hơn khi được sử dụng cho cả phát triển giao diện người dùng và phụ trợ.
Rất nhanh so với các ngôn ngữ lập trình phổ biến khác, chẳng hạn như Objective-C và Python.

Nhược điểm:

Hỗ trợ cộng đồng và nguồn lực hạn chế
Không ổn định do là một người mới học lập trình
Không hỗ trợ cho các dự án kế thừa; chỉ có thể được sử dụng cho các ứng dụng iOS 7 trở lên

Những bạn có tư duy logic và phân tích muốn học kỹ thuật phần mềm thì ngôn ngữ Python, C#, Javascript, PHP sẽ phù hợp. Những bạn định hướng theo con đường lập trình game chuyên nghiệp thì nên trau dồi thêm về C/C ++, Swift…

học kỹ thuật phần mềm

Trên đây là những ngôn ngữ lập trình phổ biến nhất hiện nay. Hy vọng, thông qua bài viết này, VTC Academy đã giúp bạn giải đáp được câu hỏi có bao nhiêu ngôn ngữ lập trình, để từ đó lựa chọn cho mình một ngôn ngữ phù hợp để theo đuổi lĩnh vực lập trình trong tương lai.

Nếu bạn muốn tham gia vào cộng đồng lập trình và kỹ sư phần mềm quốc tế, chương trình đào tạo Kỹ sư phần mềm tại VTC Academy có thể giúp bạn bắt đầu hành trình của mình! Chương trình liên thông quốc tế VTC Academy Plus không chỉ dạy các nhà phát triển phần mềm tham vọng thành thạo ngôn ngữ lập trình mà còn giúp bạn trau dồi các kỹ năng mềm quan trọng, chẳng hạn như giao tiếp và tư duy phân tích.